Dendermonde, 18 Juni 2021
Hard werk
Het moeilijkste aan het schrijven van een boek is het schrijven van het boek; het op een na moeilijkste is het afschrijven daarvan. Toen ik jonger was vond ik het leuk om te schilderen. Ik herinner me nog dat ik altijd op een punt kwam waarvan ik dacht: dit is het. Een extra penseelstreek verpest het. Het is wat het is, een afgemaakt schilderij. Ik had geen moeite om een stapje terug te nemen, het schilderij laten zijn wat het is; open en kwetsbaar om gezien en beoordeeld te worden door anderen.
Het schrijven van een boek lijkt even moeilijk. Als ik moest raden waarom dat zo is, zou ik zeggen dat het te maken heeft met het overzicht ervan. Je kunt een stapje terug nemen en een schilderij bekijken. Je kunt met je ogen knijpen, je hoofd zijwaarts kantelen, naar achteren leunen, met je rechterhand onder je kin en een kwast in je linkerhand. In dat moment kun je je bijna verplaatsen in degene die het schilderij zal bekijken - je bent niet meer alleen de schilder. Dat gaat helaas niet met een boek. Het is niet mogelijk om het hele boek te zien. Je kunt alleen fragmenten, kleine stukjes, uittreksels en ideeën zien. (Als je me vraagt in welk hoofdstuk ik antifragility benoem, gok ik dat het ergens in hoofdstuk 5 staat). Ik kan me niet verplaatsen in de lezer. Als ik het probeer te benaderen vanuit het perspectief van de lezer krijg ik de neiging om er wat zinnen bij te schrijven. Het lijkt wel alsof een boek nooit echt klaar is om gezien en beoordeeld te worden door de wijde wereld.
Maar je kunt niet blijven schrijven. Een week geleden noemde ik ‘The Guide To The Ecosystem Economy’ een boek. Ik zei dat het af was. Ik printte het in het formaat van een boek, lachte, ontspande en beloofde dat dit het was. Ik zou er niks meer aan veranderen.
Het enige wat er nog gedaan moest worden, was het schrijven van een voorwoord. Je weet wel, het ‘dankjewel’ gedeelte waarin je ervoor moet zorgen dat je iedereen benoemt die bijgedragen heeft aan het boek. In andere woorden: het mijnenveld van menselijke interacties. Het boek zelf was af, ik had al op ‘verstuurd’ gedrukt en het manuscript was in de inbox van de uitgever terecht gekomen. Dat was het dan. Er viel een zware last van mijn schouders. Ik had de afgelopen weken niet veel slaap gehad. Een paar dagen nadat ik het verstuurd had, signaleerde mijn lichaam dat het een lange reis achter de rug had en het besloot het meest belangrijke instrument voor een paar dagen van mij af te nemen: mijn stem. Ik was een tijdje de stemloze keynote speaker. Van de natuur win je niet.
Storm
Vandaag, op 18 Juni 2021, had ik een gesprek over ecosystemen met Nina van Nexxworks, Jeroen and Esther van Bol.com (een bedrijf dat ik in mijn boek benoem) en Matthew Brennan, a bekende spreker en auteur die gespecialiseerd is in Chinese mobiele technologie en innovatie. Zijn boek, ‘Attention Factory’ (het verhaal van TikTok & China’s ByteDance), is een must-read. Je kunt proberen om de link tussen mijn perspectief op ecosystemen en de ‘attention factory’ te leggen. Het is een overweldigende illustratie van de bouwstenen en dynamieken die ik beschrijf.
Het was het type gesprek dat opgenomen had kunnen worden en gedeeld met de rest van de wereld, omdat het op een natuurlijke manier groeide tot een diepe sessie over alles wat te maken heeft met big data, AI, algoritmes, de duistere kant van te close worden met je klanten (die als individu behandeld willen worden), double flywheels, partnerships, betrokken klanten, user-generated content, de bouwstenen van een ecosysteem en hoe je er een moet bouwen. We waren vijf gelijkgestemden met dezelfde drive en passie die elkaar inspireerden.
Tijdens het gesprek moest ik mezelf tegenhouden. Ik zei tegen mezelf: “Rik, je boek is al af. Je gaat er niet meer aan werken. Denk er niet eens aan. Nee. Nee. Nee.” Het was een perfecte storm in mijn gedachten, maar toch bleef ik kalm. Ik was best trots op mezelf. Ik hoefde niet meer naar de uitgever toe te rennen en te schreeuwen: “Stop met drukken, ik heb nieuwe ideeën die ik in het boek wil verwerken.”
Maar net toen ik dacht dat ik deze orkaan van gedachten, ideeën en inzichten had overleefd, zei Matthew één ding, één klein ding, dat genoeg was om me uit het oog van de storm en in interne chaos te duwen. Ik werd de gevarenzone in gesleurd, mijn hoofd tollend, mijn voeten niet in staat om op de grond te blijven, mijn lichaam werd de lucht in getild om op de aarde te worden gesmeten, gekneusd en gehavend.
Wat hij zei, voelde als de samenvatting van mijn boek. Het was de sleutel tot mijn worsteling in hoofdstuk 9. Ik geef toe dat ik hoofdstuk 9 oorspronkelijk had voorgesteld als een handleiding, een recept, een stapsgewijze handleiding voor het bouwen van een ecosysteem. Maar het bouwen van een ecosysteem gaat niet over het volgen van een recept. Matthew had het over TikTok en zei: "Ze begonnen als een penseel en evolueerden naar het canvas".
De samenvatting
En ik wist gewoon: dat is de samenvatting. Dat is waar mijn boek over gaat: waarom en hoe te evolueren van een simpele kwast naar een canvas waarop alles kan gebeuren.
Zoals je misschien al geraden hebt, en zoals je zult zien in mijn boek, riep ik: “Beste uitgever, stop even! Er is iets dat ik hoe dan ook in het boek moet verwerken.”
Ik vertelde Matthew Brennan dat ik, door me deze metafoor te geven, hem moest bedanken voor het verpesten en tegelijkertijd goedmaken van mijn dag. “Mag ik u hierop citeren?”, vroeg ik. "Ik zal naar jou en je boek verwijzen", zei ik. (Ik zei bijna alsjeblieft, een woord dat ik bijna nooit gebruik). Hij was het er mee eens. In mijn hoofd was ik aan het dansen.
Meteen na dit energieke gesprek pakte ik mijn computer en begon te doen wat ik gezworen had niet te doen: ik schreef een paar honderd extra woorden voor het boek dat af moest zijn. Terwijl ik aan het schrijven was, ontving ik een e-mail van Matthew.
Voordat ik het citaat zelf deel, moet ik nog iets anders delen dat me opviel in zijn e-mail: "Het staat ergens in hoofdstuk 5".
Dit citaat van Alex Zhu, de voormalige CEO van TikTok, is precies waar de meer dan 250 pagina's van mijn boek over gaan: “When you want to grow early on, you want to be a brush, meaning you have to be very specific; you have to solve a specific need very well… Later you want to be a canvas; you want all kinds of things to happen on this blank canvas.”